حافظه “رم” (Random Access Memory) که به اختصار عموما آن را به نام RAM می شناسیم، مهم ترین حافظه مورد استفاده در یک کامپیوتر و یا لپ تاپ است. حافظه های رم برای تمامی سیستم های پردازشی دیجیتالی، حتی در تلویزیون ها، مورد استفاده قرار می گیرند. شرکت هایی نظیر Micron، Samsung و SK Hynix به طور تخصصی در تولید تراشه های نیمه هادی رم، فعالیت گسترده داشته و بسیاری از تولید کنندگان ماژول های رم، حافظه های خود را از این شرکت ها تامین می کنند. این قطعه مهم سخت افزاری که امروزه در آخرین استاندارد خود یعنی DDR4 در بازار موجود است، به مانند دیگر قطعات امکان خرابی را به همراه دارد.

در این مطلب به سراغ مواردی خواهیم روی کنیم که طی آن، شما عزیزان بتوانید خرابی این قطعات را تشخیص داده و نسبت به رفع آن اقدام نمائید. اما ذکر یک نکته ضروری است، توجه داشته باشید که در هنگام نصب یک حافظه رم جدید، امکان ناسازگاری آن با مادربرد و یا لپ تاپ و حتی پردازنده وجود دارد. در نتیجه این نکته را مد نظر داشته باشید که عمل نکردن صحیح یک یا چند ماژول تازه خریداری شده، لزوما به معنی خراب بودن آنها نبوده و امکان عدم سازگاری به این مسئله ارجحیت دارد. در چند حالت ممکن، حافظه های رم می توانند با عملکرد خطای خود، نشانه هایی را بروز دهند.

درست است که حافظه های RAM به دلیل عدم استفاده از بخش های مکانیکی و ولتاژ بالا (امروزه بین 2.0 تا 3.7 ولت است) طول عمر به مراتب بالایی دارند، اما به دلیل استفاده از 2 بخش مهم یعنی کنترلر و تراشه (IC) های NAND یا DRAM، هنوز هم امکان خرابی ترانزیستورهای آنها وجود دارد. یکی از برترین راه های جلوگیری از خرابی آنها، تهویه مناسب این بخش است. هر چند که برخی از تولید کنندگان امروزه از هیت سینک هایی برای تهویه تراشه ها استفاده می کنند، اما هنوز هم گرما یک عامل مهم خرابی در ماژول های رم به شمار می رود. همچنین وجود گرد و غبار در اسلات های DIMM و SO-DIMM نیز امکان “اتصال کوتاه” و خرابی را فراهم می سازد.

به ماژول هایی که در کامپیوترهای دسکتاپ استفاده می گردد، DIMM و اسلات هایی که در نوت بوک، مینی کامپیوتر و اکثر کامپیوترهای AIO استفاده می گردد نیز SO-DIMM نام دارد. “چسبندگی ترانزیستور”، “خرابی در اثر گرما” و “اتصال کوتاه” یا عدم ارسال جریان مناسب به ماژول ها، برجسته ترین دلایل خرابی در ماژول های RAM هستند. در حالی که از آرایش چند ماژول استفاده کرده و یکی از آنها به طور کامل از مدار خارج شوند، امکان کار کردن سیستم بدون مشکل، با تکیه بر ماژول یا ماژول های دیگر، وجود دارد. در نتیجه شاید شما کمی دیر متوجه این ایراد شوید. مهمترین نشانه های خرابی در رم که آثار آن در حین کار با سیستم رویت می شود، مشاهده مداوم “صفحه آبی” یا “صفحه مرگ” است. در صورتی که به صورت مداوم شاهد وجود این تصویر بوده و سیستم ریستارت هایی پی در پی را با صفحه آبی نمایان کند، احتمال خرابی ماژول یا ماژول های رم وجود دارد.

در نتیجه وجود صفحه آبی را می توان مهمترین نشانه خرابی RAM دانست. اما در صورتی که اسلات رم کثیف بوده و یا گرد و غبار مانع از عملکرد صحیح آن باشد، رم از مدار خارج شده و سیستم بدون بوق پست، در صفحه ابتدایی باقی مانده و در اکثر بایوس ها، خطای حافظه رم بر روی صفحه نمایان می گردد.

گاها سیستم در حین کار با برنامه های سنگین مانند بازی، رندر، نرم افزارهای مهندسی و… شاهد بروز خطا، سرعت پایین و حتی صفحه آبی خواهیم بود. این مسئله به دلیل خرابی ترانزیستورها و خارج شدن برخی از IC ها از مدار کارکرد صحیح است. بخشی از ترانزیستورهای حافظه های رم از بین رفته و تنها قسمتی از ماژول به خوبی کار می کند. در این حالت نیز تنها تعویض حافظه رم است که راه حل نهایی خواهد بود. در بخشی دیگر، سیستم شما گاها پس از فشردن کلید پاور، مجددا ریستارت میگردد و پس از چند بار، سیستم به خوبی روشن می شود. در این حالت نیز احتمالی خرابی حافظه رم به دلیل اشکال در بخش کنترلر آن وجود دارد. حافظه های رم نیز مانند بسیاری دیگر از قطعات ذخیره سازی دارای یک تراشه کنترلر هستند که خرابی آن می تواند موجب بروز ایراد شود.

یکی دیگر از مواردی که امکان خرابی حافظه رم را نوید می دهد، فریز شدن ناگهانی سیستم عامل در حین کار است. همچنین خرابی فایل ها و عدم انتقال صحیح آنها نیز از جمله دیگر مواردی است که می تواند نشان از خرابی ماژول های رم باشد. در نهایت اگر به خطای حافظه رم مشکوک هستید، می توانید به وسیله برنامه های نرم افزاری خاص نظیر Passmark PerformanceTest، Memtest و ابزار داخلی Windows Memory Diagnostics Tool به تست و تائید سلامت و یا خرابی آن بپردازید.