در دنیای ذخیره‌سازی اطلاعات، یکی از مهم‌ترین تصمیم‌ها هنگام راه‌اندازی یک سرور یا سیستم ذخیره‌سازی، انتخاب نوع RAID مناسب است. انتخاب درست می‌تواند تعادل بین سرعت، امنیت، و ظرفیت را به خوبی برقرار کند. در این مقاله قصد داریم با زبانی ساده و کاربردی توضیح بدهیم که برای هر نوع نیاز، چه نوع RAIDی مناسب است، مزایا و معایب هر کدام چیست و در نهایت مفهوم Spare Drive یا هارد یدک را هم توضیح دهیم.

RAID چیست؟

RAID مخفف عبارت Redundant Array of Independent Disks به معنی “آرایه افزونه‌ای از دیسک‌های مستقل” است. به زبان ساده، RAID راهی است برای ترکیب چند هارددیسک فیزیکی به یک سیستم منطقی تا:

• سرعت افزایش یابد

• پایداری بالا رود

• یا داده‌ها در برابر خرابی دیسک محافظت شوند

معرفی انواع رایج RAID

 RAID 0 – سرعت بالا، بدون امنیت

• ویژگی‌ها: داده‌ها به صورت تکه‌تکه بین همه هاردها پخش می‌شوند (Striping)

• مزایا: افزایش چشمگیر سرعت خواندن و نوشتن

• معایب: هیچ افزونگی ندارد؛ خرابی یکی از هاردها = از بین رفتن کل داده‌ها

• کاربرد: برای کارهای موقتی، کش سیستم‌ها، ویدیو رندرینگ یا سیستم‌هایی که پشتیبان‌گیری منظم دارند.

 RAID 1 – آینه‌سازی اطلاعات

• ویژگی‌ها: داده‌ها به‌صورت کامل روی دو هارد کپی می‌شوند (Mirroring)

• مزایا: امنیت بالا؛ در صورت خرابی یک هارد، سیستم همچنان فعال است

• معایب: ظرفیت نصف می‌شود؛ مثلاً دو هارد ۲ ترابایتی = ۲ ترابایت قابل استفاده

• کاربرد: سیستم‌های بحرانی مثل سرور دیتابیس، سرور ایمیل یا سیستم‌های حسابداری

 RAID 5 – تعادل بین امنیت، سرعت و ظرفیت

• ویژگی‌ها: حداقل ۳ هارد نیاز دارد. داده و بیت‌های توازن (Parity) روی همه هاردها توزیع می‌شود.

• مزایا: امنیت در برابر خرابی یک هارد، ظرفیت مفید بالا (n-1 هارد)

• معایب: کاهش کارایی هنگام بازسازی (Rebuild)، عملکرد ضعیف در نوشتن‌های سنگین

• کاربرد: فایل سرور، سرورهای ذخیره‌سازی عمومی، کاربردهای اداری

 RAID 6 – امنیت بیشتر با امکان خرابی دو هارد

• ویژگی‌ها: مشابه RAID 5 ولی با دو بیت توازن؛ تحمل خرابی هم‌زمان دو دیسک

• مزایا: ایمنی بسیار بالا

• معایب: نوشتن کندتر از RAID 5، حداقل ۴ هارد لازم

• کاربرد: آرشیوهای مهم، سیستم‌های Backup، مراکز داده با الزامات امنیت بالا

 RAID 10 (یا 1+0) – ترکیب سرعت و امنیت

• ویژگی‌ها: ترکیب RAID 0 و RAID 1. هم آینه‌سازی و هم تقسیم داده

• مزایا: سرعت بالا + امنیت بالا

• معایب: نیاز به حداقل ۴ هارد؛ ظرفیت نصف کل هاردهاست

• کاربرد: سیستم‌های پایگاه‌داده با حجم تراکنش بالا، سرورهای مجازی‌سازی مثل VMware یا Hyper-V

 RAID 50 و RAID 60 – ترکیب RAID 5 یا 6 با RAID 0

• ویژگی‌ها: مخصوص سرورهای حرفه‌ای با تعداد بالای دیسک

• کاربرد: دیتاسنترها، SAN Storage، سرورهایی که هم سرعت بالا و هم ایمنی زیاد لازم دارند

حالا کدام RAID برای چه کاری مناسب است؟

مفهوم Spare Disk (هارد یدک)

Spare Disk یا Hot Spare یک هارد است که در RAID استفاده نمی‌شود اما آماده به‌کار است تا در صورت خرابی یکی از دیسک‌ها، به‌صورت خودکار جایگزین شود.

انواع Spare:

• Hot Spare: در لحظه جایگزین دیسک خراب می‌شود و بازسازی RAID شروع می‌شود.

• Cold Spare: به‌صورت دستی باید جایگزین شود (سیستم باید خاموش شود).

مزایا:

• افزایش ضریب اطمینان

• کاهش زمان از کار افتادگی در زمان خرابی هارد

• مناسب برای محیط‌هایی که ادمین همیشه در دسترس نیست

انتخاب درست RAID فقط به تعداد هارد بستگی ندارد، بلکه به نوع کاربرد، حساسیت داده، بودجه، و ظرفیت مورد نیاز نیز مرتبط است. RAIDهایی مثل RAID 0 فقط برای سرعت مناسب‌اند، در حالی که RAID 6 یا 10 برای سازمان‌ها و دیتاهای مهم حیاتی هستند. استفاده از Hot Spare هم برای محیط‌های حساس توصیه می‌شود تا جلوی downtime ناگهانی گرفته شود.

📌 اگر قصد خرید سرور مناسب با RAID کنترلر حرفه‌ای دارید، یا می‌خواهید برای سرور خود RAID مناسب راه‌اندازی کنید، کارشناسان ما در ServerSwitch.ir آماده راهنمایی تخصصی هستند.